U ovom sedmičnom ciklusu, koji će biti na programu Trećeg programa Radio Beograda od ponedeljka, 6. novembra, do petka, 10. novembra, možete pratiti jednu od najkontroverznijih kritika savremene epistemologije polnih razlika u humanističkim disciplinama.
Krajem 2019, filozof i teoretičar Pol Presijado nastupio je pred skupom od nekoliko hiljada psihoanalitičara tokom međunarodnih dana Škole frojdovskog usmerenja (Ecole de la Cause Freudienne) u Parizu. Suočavajući se sa pripadnicima profesije koja je donedavno njegov identitet transeksualnog muškarca dijagnostikovala kao „mentalnu bolest”, odnosno „rodnu disforiju”, uporedio je svoju poziciju sa situacijom u kojoj se našao majmun Crveni Pera iz poznate Kafkine pripovetke „Izveštaj akademiji”, koji se, naučivši ljudski jezik, obratio učenim glavama svoga vremena. Ispostavilo se, naime, da majmun svoje bekstvo iz cirkusa i svojevrsno „očovečenje” nije smatrao činom emancipacije, već samo prelaskom „iz jednog kaveza u drugi”, tj. iz kaveza sa gvozdenim rešetkama u „kavez ljudske subjektivnosti”. Upravo iz pozicije zatočenika jednog takvog, „mutantskog” kaveza, „monstrum” Presijado izlaže oštroj kritici celokupno zdanje psihoanalize, pri čemu nije u pitanju ukazivanje na homofobiju ili transfobiju njenih amblematičnih figura, poput Frojda i Lakana, već namera da se pokaže njeno saučesništvo sa ideologijom polne razlike, koja datira iz kolonijalne ere, a koju je vreme, prema njegovom mišljenju, učinilo zastarelom. Otuda Presijado poziva na duboku transformaciju psihijatrijskih i psihoanalitičkih diskursa i praksi: u godinama koje dolaze, smatra ovaj autor, moraćemo zajedničkim snagama da razvijemo novu epistemologiju, koja će biti sposobna da objasni mnoštvo oblika živih bića bez svođenja njihovoh tela na binarni model, i koja neće nastaviti da reprodukuje i legitimiše heteropatrijarhalno i kolonijalno nasilje.
Presijadove teze izazvale su, naravno, „zemljotres” u publici i pokrenule brojne kontroverze u psihoanalitičkim udruženjima, što je autoru bio povod da svoje prekinuto izlaganje publikuje 2020. godine u integralnoj verziji, kao knjigu čiji je izdavač u Francuskoj bila izdavačka kuća „Grase” (Grasset), a koju će, u prevodu na srpski Suzane Bojović, uskoro objaviti Fakultet za medije i komunikacije iz Beograda.
Tekst čita: Aleksandar Božović
Urednik: Predrag Šarčević
